Voorns

Verzamelterm voor een kleine groep ➛karperachtigen met een overwegend zilverkleurig uiterlijk, met meerdere meestal oranjerood gekleurde vinnen. Alhoewel verwant komen de dieren in verschillende geslachten voor. Bekende voorns zijn:

De bittervoorn, ➛Rhodeus amarus
De blankvoorn, ➛Rutilus rutilus
De kopvoorn of meun, Squalius cephalus
De riet- of ruisvoorn, Scardinius erythrophthhalmus
De serpeling, ➛Leuciscus leuciscus
De windvoorn of winde, Leuciscus idus

Voortplanting

Lichaamsfunctie om de soort in stand te houden, gezien de eindigheid van het individuele bestaan. Dit vindt in het aquarium zowel geslachtelijk als ongeslachtelijk plaats.

Geslachtelijk: door het combineren van enkelvoudige ➛chromosomensets in zaad- en eicellen van een mannelijk en een vrouwelijk dier kunnen nakomelingen met een nieuwe combinatie ➛erfelijke kenmerken ontstaan. Dit vergroot de kans dat één of meer nakomelingen beter zijn aangepast aan een veranderde omgeving.
Daartoe voeren de ouders een ➛paring uit, waarbij met behulp van geslachtsorganen een ➛bevruchting plaatsvindt.
De nakomelingen worden in eieren aan de buitenwereld toevertrouwd of na een periode in het vader- of moederlichaam, in een baarmoeder of in een ➛broedbuidel, als verder ontwikkelde organismen.
Ongeslachtelijk: vermeerdering zonder samenspel met het andere geslacht. Dat gebeurt op meerdere manieren:
door celdeling, wat bij ➛eencelligen leidt tot een kopie van de originele cel;
door ➛parthenogenese, waarbij uitsluitend vrouwelijk dieren jongen voortbrengen zonder tussenkomst van een mannelijk dier, vooral bij kleine kreeftachtigen gebruikelijk;
vegetatief, een vorm van vermeerdering die voornamelijk bij planten plaatsvindt, bijvoorbeeld door de vorming van knoppen, ➛uitlopers of ➛adventiefplanten.
Ook het stekken van planten valt onder ongeslachtelijke voortplanting.

Vorticella

= draaikolkje.

Klokdiertjes

In groepen levende, eencellige raderdiertjes of ➛Ciliophora, staande op een spiraalvormig intrekbare steel. De steel ontwikkeld zich in een later stadium, als steelloze dochtercellen, ontstaan door deling, vrij zwemmend zich verspreiden. Zo vormen ze kleine groepjes op allerlei stevige ondergrond. De klokjes zijn tot ongeveer 200 µm groot en met het oog zichtbaar op planten, hout, ruiten en dieren als slakken en garnalen, als wittige, schimmelachtige vlekjes van ongeveer een millimeter hoogte.

Klokdiertjes voeden zich met ➛bacteriën en andere zeer kleine eencelligen, die ze met hun trilharen (cilia) naar zich toe halen door daarmee een draaikolkje op te wekken.

Voor vissen en slakken vormen de dieren geen risico en zijn voor veel vissoorten een belangrijk ➛jongbroedvoer. Bij garnalen kunnen ze evenwel problemen geven, als ze zich massaal groeperen in de kieuwholte en aldus de ademhaling onmogelijk maken, waardoor de garnaal stikt. ➛Parasieten zijn het echter niet. Clusters van klokdiertjes op poten van garnalen kunnen ook verstoord zwemgedrag geven. In de natuur komt dit zelden voor, maar binnen de grenzen van een (overbevolkt) aquarium of kwekerij is die kans veel groter.

De aanwezigheid van klokdiertjes duidt op aanwezigheid van hun voedsel: bacteriën. Deze leven grotendeels van afvalproducten, mogelijk is er iets mis met de waterkwaliteit of een te veel aan afvalmateriaal.

Bestrijden van klokdiertjes kan met ➛malachietgroen, ➛formaldehyde of ➛trypaflavine, maar veiliger en eveneens effectief is met een ➛zoutbad. Dompel daartoe de garnaal maximaal twintig minuten in een 15‰ oplossing (15 g/l), en plaats deze daarna terug in het aquarium. Gebruik daarbij liefst een timer.