Vólvox

= baarmoeder.

Geslacht van meercellige, kolonievormende wieren uit de stam van de groenwieren of Chlorophyta, met in totaal 20 soorten, waarvan er zes in zoet water leven. Drie daarvan komen in Europa voor.

Deze wieren worden gezien als de schakel tussen één- en meercellige organismen. De bolvormige wieren bestaan uit afzonderlijke cellen die met plasmadraden aan elkaar zijn verbonden. De grootte varieert per soort van 0,15 tot 1 mm, waarbij de laatste uit meer dan 10.000 cellen bestaan. Elke cel bevat een zweephaar, een oogvlek en een bladgroenkorrel. Binnen de kolonie komt specialisatie voor. Zo zijn er cellen voor voortbeweging en fotosynthese en andere voor voortplanten.

Een bolwier uit het geslacht Volvox. © ➛Dr. R. Wagner

De voortbeweging wordt veroorzaakt door genoemde zweepharen en stelt de wieren in staat dagelijks enkele meters af te leggen, meestal aan de oppervlakte overdag naar dieper water 's nachts, en terug. Tijdens het voortbewegen draaien de bollen om hun lengteas, die bepaald wordt door de zwaardere onderkant van de bol. Elke cel bevat een oogvlek waarmee licht kan worden waargenomen.

Voortplanting vindt zowel geslachtelijk als ➛ongeslachtelijk plaats. Ongeslachtelijk worden door instulpingen dochterbollen in de moederbol gevormd. Bij ongeveer 15 sterft de moederbol af en komen de dochterbollen vrij. Geslachtelijke voortplanting leidt tot zogenaamde zygosporen die droogte kunnen weerstaan om betere tijden af te wachten.

Volvox komt vooral voor in voedingsrijk water en kan ➛waterbloei veroorzaken.

Voorbehandelen van water

➛Waterbereiding

Voorns

Verzamelterm voor een kleine groep ➛karperachtigen met een overwegend zilverkleurig uiterlijk, met meerdere meestal oranjerood gekleurde vinnen. Alhoewel verwant komen de dieren in verschillende geslachten voor. Bekende voorns zijn:

De bittervoorn, ➛Rhodeus amarus
De blankvoorn, ➛Rutilus rutilus
De kopvoorn of meun, Squalius cephalus
De riet- of ruisvoorn, Scardinius erythrophthhalmus
De serpeling, ➛Leuciscus leuciscus
De windvoorn of winde, Leuciscus idus

Voortplanting

Lichaamsfunctie om de soort in stand te houden, gezien de eindigheid van het individuele bestaan. Dit vindt in het aquarium zowel geslachtelijk als ongeslachtelijk plaats.

Geslachtelijk: door het combineren van enkelvoudige ➛chromosomensets in zaad- en eicellen van een mannelijk en een vrouwelijk dier kunnen nakomelingen met een nieuwe combinatie ➛erfelijke kenmerken ontstaan. Dit vergroot de kans dat één of meer nakomelingen beter zijn aangepast aan een veranderde omgeving.
Daartoe voeren de ouders een ➛paring uit, waarbij met behulp van ➛geslachtsorganen een ➛bevruchting plaatsvindt.
De nakomelingen worden in eieren aan de buitenwereld toevertrouwd of na een periode in het vader- of moederlichaam, in een baarmoeder of in een ➛broedbuidel, als verder ontwikkelde organismen.
Ongeslachtelijk: vermeerdering zonder samenspel met het andere geslacht. Dat gebeurt op meerdere manieren:
door celdeling, wat bij ➛eencelligen leidt tot een kopie van de originele cel;
door ➛parthenogenese, waarbij uitsluitend vrouwelijk dieren jongen voortbrengen zonder tussenkomst van een mannelijk dier, vooral bij kleine kreeftachtigen gebruikelijk;
vegetatief, een vorm van vermeerdering die voornamelijk bij planten plaatsvindt, bijvoorbeeld door de vorming van knoppen, ➛uitlopers of ➛adventiefplanten.
Ook het stekken van planten valt onder ongeslachtelijke voortplanting.