Zuivering van aquariumwater met behulp van een filter. Deze kan zich in (➛binnenfilter) of buiten (➛buitenfilter) het aquarium bevinden. In de eenvoudigste vorm verzamelt een filter zweefvuil, in de ideale vorm verwijdert het ook alle voor planten en dieren belastende stoffen. In tegenstelling tot wat in de handel vaak wordt beweerd kan een aquarium prima zonder filter, zelfs bakken van honderden liters. Dit vraagt echter wel enige beheersing in de aanschaf van leuke nieuwe vissen. Een ➛stromingspomp kan in zo'n geval voor de waterbeweging zorgen.
Filtering kan worden ingedeeld in drie methoden:
Mechanische filtering is de eenvoudigste vorm. Het houdt, afhankelijk van de fijnheid van het filtermateriaal meer of minder grof vuil tegen. Met diatomeeënaarde kunnen zelfs ziekteverwekkers uit worden gefilterd. Hoe fijner het materiaal daarentegen, hoe meer weerstand bij de doorstroming ervan. Voor grover vuil kan in een zelfgebouwd filter ook een bezinkbak aan de mechanische filtering worden toegevoegd. Dit vuil kan dan simpelweg periodiek worden afgeheveld, en hoeft alleen het fijnfilter te worden gereinigd. Dit vraagt echter wel wat ruimte.
Mechanische filtering is in vrijwel ieder filter te vinden om te voorkomen dat het biologische en het eventuele chemische deel van het filter dichtslibt. Zo hoeft alleen dit deel van het filter regelmatig te worden gereinigd, reden om dit eenvoudig en toegankelijk te houden.
Chemische filtering is bedoeld om opgeloste stoffen aan het water te onttrekken. Te denken valt aan medicamenten, kleurstoffen, ➛kalk, ➛chloor of ➛zware metalen. Daar zijn twee effectieve middelen voor: ➛actief kool en ➛turf. Beide materialen zijn helaas vrij snel uitgewerkt, maar kool is vooral bedoeld voor kort gebruik. Turf is daarnaast ook bedoeld om stoffen aan het water tóe te voegen.
Biologische filtering houdt over het algemeen zuivering door ➛bacteriën in. Hierbij gaat het vooral om het verwijder van stikstofbindingen als ➛ammoniak, nitriet en nitraat. Deze stoffen zijn niet met actief kool te verwijderen, nog afgezien van de grote hoeveelheid die daarvoor nodig zou zijn.
Het biologische filterdeel is feitelijk een uitbreiding van de bodemgrond in het aquarium. In ieder aquarium vindt daarin deze biologische filtering al plaats. Een biologisch filter of 'bioloog' is daarentegen ingericht om deze bacteriële activiteit tot het maximum te benutten, en levert daarom altijd een nuttige bijdrage. Zo krijgen de bacteriën dankzij doorstroming van het substraat waarop ze leven veel meer zuurstof en vormen zich daardoor veel uitgebreidere kolonies dan in de aquariumbodem. Vooral open kunststof filtermaterialen bieden veel ruimte voor bacterievlokvorming. De buitenkant van zo'n vlok bevat de zuurstofminnende bacteriën die voor ➛nitrificatie zorgen, terwijl de zuurstofmijdende, denitrificerende bacteriën zich in de vlok bevinden. Een te goed functionerend biologisch filter is in staat planten een voedseltekort te bezorgen.
Biologische filtering kan, behalve met bacteriën, ook met planten. Planten onttrekken voor hun groei veel voeding aan water en kunnen het daarmee zuiveren. Veel wordt het echter niet toegepast. Planten vragen behalve water en voeding ook licht, dus komt er meer techniek bij kijken.
Het regelmatig reinigen van filters is van belang voor een goede werking. Dit beperkt zich grotendeels tot het mechanische deel, dat ten dele voor eenvoudiger ➛onderhoud aan het filter wordt toegevoegd. Hoe vaak dat nodig is wordt vooral bepaald door de vervuiling van het filtermateriaal. Reinigen van mechanisch filtermateriaal wijst redelijk voor zich: goed uitspoelen onder een lopende kraan tot alle bruine slib is weggespoeld. Met een daarvoor aangeschafte (tanden)borstel kan het mechanische deel van de filtermotor worden gereinigd van aanslag. Over het algemeen hoeft het biologisch deel van een bioloog zelden te worden schoongemaakt, al kan ook daarin de laag bruin slib te veel worden en de doorstroming stagneert. Dan is het zaak het filtermateriaal uit te spoelen met aquariumwater tijdens een ➛waterwissel en de filtercompartimenten af te hevelen. Dit bruine slib is echter het actieve deel van het filter, spoel daarom niet alles brandschoon. Daarna kan het materiaal weer daarin terug en het filter weer in gebruik worden genomen.
PE/Japanse/Matala mat.Kunststof materiaal voor het mechanisch en biologisch ➛filteren van water, afkomstig uit de vijvertechniek. Verkrijgbaar in verschillende dikten en dichtheid. Drie typen zijn te onderscheiden:
Van gereticuleerd polyether (PE). Matten van dit materiaal hebben in eerste instantie een gesloten cel, maar door verhitting smelten de dunne wanden en blijven alleen de ribben over, waardoor een open structuur ontstaat. Van verschillende fabrikanten. Slibben in de regel sneller dicht dan de volgende twee typen.
De Japanse mat bestaat uit samengedrukte en -gesmolten, krullende stukken draad van polyesthervezels. De structuur is zeer open, waardoor de doorstroming goed is. Schoonmaken is door de kwetsbaarheid wat lastiger. Verschillende leveranciers, alle leveren ongeveer dezelfde dichtheid.
De Matala mat lijkt op de Japanse mat, maar bestaat uit samengedrukte en -gesmolten draden van polypropyleen (PPC, C voor compound) en hebben een langere levensduur. Deze matten zijn wel veel stugger dan de Japanse mat, maar ook minder kwetsbaar. Deze mat komt alleen van de Amerikaanse fabrikant Matala in vier verschillende gekleurde dichtheden.
Grove matten zijn ook bruikbaar als ➛kweekrooster.
Filtermat
