Vergiftigingen

➛Ziekten die het gevolg zijn van schadelijke (giftige) stoffen. Vergiftigingen komen bij waterdieren, waaronder onze vissen, garnalen en slakken, vrij gemakkelijk voor. In water lossen zeer veel stoffen meer of minder makkelijk op, waaronder ook heel wat kwalijke ➛giffen. Daar komt het voortdurend uitwisselen van stoffen tussen de verschillende organismen bij. Hierin toont zich eens te meer het belang van een geregelde ➛waterwissel, waarbij het goed is te bedenken dat deze de bron van vergiftiging zélf kan zijn, denk aan chloor.

Vergiftigingen kunnen plotseling optreden en worden acute vergiftigingen genoemd, anders is sprake van een chronische vergiftiging. Acute vergiftigingen worden in de regel veroorzaakt door stoffen die in geringe hoeveelheden al dodelijk zijn, zoals nitriet, ammoniak of koper; chronische vergiftigingen treden op als een betrekkelijk onschuldige stof geleidelijk aan tot een te hoge concentratie is opgelopen, denk aan nitraat, zuurstof of zwavelwaterstof (rotte eieren). Dat laatste komt vrij als een dier in het aquarium sterft, dat maakt het snel verwijderen ervan ook zo belangrijk.

Om snel te kunnen handelen bij een vergiftiging is het raadzaam altijd een kleine hoeveelheid ➛actief kool op voorraad te hebben.

Hieronder een determinatieschema om een vergiftiging vast te stellen; bedenk dat niet altijd alle symptomen optreden:

• Algemeen: vissen en garnalen zijn zeer onrustig; vissen tollen met de kop omlaag om de as rond, springen en duikelen, garnalen zwemmen rusteloos heen en weer.

• Acute vergiftiging:
  • Na de algemene verschijnselen tuimelende bewegingen, zij- of ruggelings op de bodem liggen
  • heftige ademnood
  • krampen
  • verkleuringen
    • Tevens opgezwollen en ontstoken kieuwen, later ernstig beschadigd: ➛ammoniakvergiftiging
  • tenslotte bewusteloosheid en dood
• Chronische vergiftigingen vertonen vaak veel gelijkenis met een ➛Ichthyophonusinfectie:
  • vissen worden schuw en schrikkerig, verstijven soms van schrik en mijden licht
  • voedsel wordt geweigerd
  • zwemmen schommelend, meestal op één plaats
  • samengeknepen of -plakkende vinnen, met wittige randen en vaak gerafeld
  • onder de huid kunnen bloedplekken zichtbaar zijn

• Enkele chronische vergiftigingen:
  • rusteloos rondzwemmen aan het oppervlak, happen naar lucht, opgezette kieuwen: ➛zuurstofgebrek
  • aanvankelijk onrustig heen en weer schieten, dan toenemende apathie; moeilijk ademen: te hoog ➛tanninegehalte
    • Tevens loslatende huid of slijmafscheiding: ➛zuurstofoververzadiging
      • Daarbij lichter gekleurde en aangetaste kieuwen: ➛chloorvergiftiging
    • Gasbelletjes onder de huid, met name rond neus en de ogen: ➛gasblaasjesziekte

Mogelijke oorzaken zijn nieuw ingebracht materiaal, zoals planten, hout of stenen, of voedsel, bijvoorbeeld ➛plantaardig. Ook een veilig geacht geneesmiddel kan voor gevoelige soorten toch teveel zijn, mogelijk een onjuiste dosering.

Verhouten

Proces van verduurzamen van de celstructuur van planten. Dit vindt vooral plaats in bomen en struiken, in tegenstelling tot kruidachtige planten.

De aanvankelijk nog soepele takken worden bruin en stug, doordat in de celwand lignine of houtstof wordt afgezet. Dit is een biopolymeer, een chemisch zeer stabiele stof, vergelijkbaar met de molecuulstructuur van kunststoffen. Behalve stevig en minder buigzaam wordt de plant ook moeilijker afbreekbaar, alleen gespecialiseerde organismen als schimmels en sommige insecten lukt dat.