Kieuwen
Kikkerbeet
KieuwenKikkerbeet
Veel waterdieren, met name ➛beenvissen, ➛ademen met kieuwen. Aan weerszijden van de mondholte zijn deze meestal in, of achter, de wang aanwezig, enigszins afhankelijk van de bouw van de vis. In de kieuwspleet, de opening achter de wang, bevindt zich een gebogen been, de kieuwboog, met vele parallelle uitsteeksels, de kieuwplaatjes. Op deze kieuwplaatjes staan dicht op elkaar geplaatste, goed doorbloede secundaire kieuwplaatjes.
Om te ademen moet vers, zuurstorijk water langs deze secundaire kieuwplaatjes worden geleid. Vissen doen dit door de mondholte via de bek te vullen met water en te legen via de kieuwen. De kieuwdeksel die aan de buitenkant de kieuw beschermt, behoedt tevens voor 'valse trek' bij het vullen van de mondholte. Bij het leegdrukken wordt de bek gesloten. Vaak bevindt zich in de bek een terugslagklep in de onderkaak, die de bek afsluit bij het uitademen, en aldus uitstroom via de kieuwen afdwingt en de vis de bek niet (helemaal) hoeft te sluiten. Vooral bij grotere vissen, zoals cichliden, is dat soms goed te zien.
Andere aquariumdieren die met kieuwen ademen zijn ➛garnalen en kieuwslakken.
Bij garnalen bevinden de kieuwen zich in de ➛carapax. Bij de meer doorzichtige dieren zijn deze goed te zien: snel wapperende horizontale vliezen even onder de ogen.
Kieuwslakken zijn klein en hoeven voor voldoende zuurstofopname geen waterstroom langs de kieuw op te wekken. Kieuwen bij slakken steken vanonder de schelp en kunnen allerlei vormen hebben, bijvoorbeeld een klein pluimpje bij de ➛vijverpluimdrager of een aantal uitsteeksels boven de kop bij de ➛torenslak.
Als eenmaal is besloten een ➛aquarium te nemen, is de eerstvolgende vraag hoe groot dit dan kan zijn.
Dat hangt natuurlijk af van de plaats die het in huis gaat krijgen. Kies die plaats met zorg. Een aquarium weegt al snel evenveel tot veel meer dan de eigenaar, en het verplaatsen daarvan gaat al net zo gemakkelijk. Om een idee te geven: een meterbak weegt al gauw tussen de 100 en de 300 kilo, een twee meter aquarium gaat al snel richting de 750! Dat zijn serieuze gewichten.
Belangrijk is natuurlijk dat het aquarium goed is te zien, maar vermijd volle zon, in verband met algontwikkeling en oververhitting 's zomers. Een ochtend- of avondzon is daarentegen geen probleem en wordt door veel dieren gewaardeerd. Ook een plaats waar de kans groot is er tegen aan te stoten heeft niet de voorkeur.
Is de plaats eenmaal bepaald, dan wordt ook snel duidelijk hoe groot het maximaal kan zijn. Tegenwoordig is er genoeg keus wat betreft formaat, maar ook uitrusting en prijs. De grotere aquaria zijn vaak al kant en klaar in een eigen meubel leverbaar.
Redenen om het aquarium niet te klein te kiezen zijn eventuele wensen rond wat men in het aquarium wil gaan houden. Een groter aquarium biedt meer mogelijkheden: kleine planten en dieren zijn prima in een groot aquarium te houden, grote daarentegen hebben een grote bak nódig. Ook biedt een groter aquarium een stabieler ecosysteem dan een kleiner en raakt minder snel uit balans. Daar staat tegenover dat een verstoord evenwicht in een kleiner aquarium weer sneller is te corrigeren. Houdt ook rekening met de maximale hoogte waarin onderhoud nog mogelijk is en dat de bodem achterin bereikt kan worden.
Wat betreft de verhoudingen zijn de verschillende fabrikanten nogal conservatief: de meeste aquaria zijn een rechthoekige kubus. De hoogte is doorgaans gelijk aan de diepte of iets meer, de lengte twee of meer keer dat. Deze verhoudingen zijn al vele decennia de standaard en volstaan in de regel prima. Is echter een andere verhouding gewenst, bijvoorbeeld diep en laag of met andere dan 90° hoeken, dan is zelf ➛bouwen een mogelijkheid. Dat is voor een handige knutselaar goed te doen, maar met een lichtkap en eventueel een kast en een ombouw erbij nog een flinke klus.
De meest aangeboden variant op de rechthoek is die met gebogen voorruit, eventueel als hoekaquarium. Aangezien een aquarium vaak leeg wordt gekocht, is het goed te bedenken dat eenmaal vol het hele aquarium met zo'n ruit een soort lens wordt, met de nodige vertekening tot gevolg. Alles wat zich verder van de ruit bevindt wordt vergroot. Hoe boller de ruit, hoe sterker dit effect.
Ook populair maar niet ideaal zijn al te hoge aquaria. Behalve dat vissen ➛zuurstof van planten krijgen, vindt er ook veel gasuitwisseling plaats met de atmosfeer. In een hoge bak is het daarvoor benodigde wateroppervlak relatief klein. Het is mogelijk, maar willen de bodemvissen niet stikken zal er voor ➛stroming moeten worden gezorgd. Ook de onuitroeibare goudviskom lijdt aan dit probleem.
Is het aquarium eenmaal stabiel op de gewenste plek, lees dan verder over het ➛starten van een aquarium.
➛Hydrocharis morsus-ranae
