Schubben

Beschermende platen in de vissenhuid met een systematische structuur. De schubben groeien vanuit de onderhuid van de vis. Doordat deze aan één punt vastzitten kunnen ze bij het buigen van de huid over elkaar schuiven, waardoor geen beperkingen in de bewegingen ontstaan. Schubben zijn levend materiaal en groeien mee met de vis. Doordat dit niet het hele jaar even snel gaat, vertonen schubben jaarringen.

Schubben bestaan in meerdere vormen:

Cosmoïde schubben zijn benige, ruitvormige, harde schubben met een hoornige toplaag, vermengd met kalk en glazuur. De schubben overlappen elkaar niet. Dit type komt bij een kleine groep primitieve vissen uit de Sarcopterygii, waarvan de meeste zijn uitgestorven.
• Ganoïde schubben lijken erg op de voorgaande, maar hebben aan de buitenkant een laag van glazuur en zijn dan ook zeer hard. Deze eveneens ruitvormige tot rechthoekige schubben liggen in niet overlappende, diagonale rijen op de flanken van bijvoorbeeld been- (➛Lepisosteidae) en kwastvinsnoeken (➛Polypteridae).
• Placoïde schubben overlappen ook niet, en zijn voorzien van één tot drie achterwaarts gerichte stekels op een verhoogde rug. Ze zijn te vinden op de huid van kraakbeenvissen als haaien en roggen. Hun hardheid maakt het mogelijk een stuk huid als schuurpapier te gebruiken: ook hier weer tandachtige kenmerken met hoorn en glazuur.
• Beenvissen (➛Teleostei), waartoe vrijwel alle aquariumvissen behoren, hebben voornamelijk leptoïde schubben. Deze liggen dakpansgewijs over elkaar en zijn min of meer doorzichtig, de kleuren van de vis komen van de onderhuid. Over de schubben ligt een stevige vetlaag. Deze schubben komen in twee smaken:
  • Gladde cycloïde schubben bij vissen met zachte vinstralen.
  • Gekartelde ctenoïde schubben bij vissen met harde vinstralen.

Andere huidvormen zijn bijvoorbeeld een leerachtige, verhoornde huid bij sommige ➛meervallen en ➛kogelvissen, en ➛beenplaten, eveneens bij meervallen, en bij ➛stekelbaarzen.

Schubbeneter

➛Lepidofaag