Territorium

Gebied dat als eigendom wordt verdedigd. Dikwijls door individuele dieren, maar ook, als onderdeel van de ➛broedvoorzorg, door paren, in dat laatste geval met als doel nakomelingen veilig groot te brengen. In beide gevallen is er een opvallend centraal punt waar de verdediging zich rond concentreert, meestal een schuilplaats, maar een kuil of steen is ook gangbaar.

Territoriumvorming komt vooral voor onder ➛solitair levende dieren, die deze hun hele leven bewonen of, eens verjaagd daaruit, een nieuw vormen. Andere soorten die in groepsverband leven, zonderen zich uitsluitend voor de balts af om een territorium te vormen. Dit is doorgaans niet met een schuilplaats, al komt dat bij sommige ➛cichliden ook voor.

De verdediging van het territorium is erop gericht de schuilplaats of de jongen veilig te stellen en beperkt zich tot het verjagen van indringers. De grenzen van het territorium worden evenals het centrum bepaald door enkele opvallende punten of voorwerpen. De verdediging bestaat doorgaans uit imponeren met tot scheurens toe gespreide vinnen en, vooral bij cichliden, typerende tekening. Dit wordt feller als de indringer herhaaldelijk terugkeert of pogingen doet de territoriumeigenaar te verjagen. Dit kan gebeuren als eigenaren van aangrenzende, mogelijk zeer kleine, territoria herhaaldelijk de grens overschrijden, of als de beperkingen van een aquarium de dieren geen andere keus laten. Felle stoten of - bij cichliden - 'bekkentrekken' zijn dan het gedrag. Dit kost dieren veel energie. In het extreme geval kan dit tot de dood van één van beide dieren leiden, al geldt dit alleen voor de zeer agressieve soorten.

Territoriumgedrag beperkt zich doorgaans tot soortgenoten. Andersoortige vissen worden doorgaans toleranter behandeld, tenzij levensstijl en lichaamsvorm- of kleur overeenkomt, bijvoorbeeld tussen twee territoriumvormende soorten cichliden. Ook paarlustige soortgenoten worden toegelaten, waar onwillige partners worden verjaagd.

Terugslagventiel

Beveiliging tegen teruglopen van water in de ➛luchtpomp, als deze om wat voor reden uitvalt. In het ergste geval hevelt de luchtslang het aquarium leeg.

Duur zijn deze ventielen doorgaans niet, maar de weerstand is hoog. Hierdoor kosten ze de luchtpomp een hoop capaciteit, die daarmee bovendien zwaar wordt belast. Kan de pomp boven waterniveau worden geplaatst, dan is een ventiel niet nodig: een in alle opzichten betere én veiliger oplossing.

Teststrips

➛Meten